24
Temel Bilimler
Doç. Dr. Fatih Ömer İlday
Alanı:
Fizik
“Optik alanında karmaşık lazer-malzeme etkileşimleri konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları” nedeniyle Bilim Ödülü
verilmiştir.
İstanbul’da doğan ve büyüyen Doç. Dr. Fatih Ömer İlday,
Kadıköy’deki Yeşilbahar İlkokulunda, Kadıköy Anadolu
Lisesinde ve Boğaziçi Üniversitesinde okudu. Halen Bilkent
Üniversitesi Fizik Bölümünde araştırmalarını yürüten Doç.
Dr. İlday, bilim ve teknolojiyle erken yaşlarda ilgilenmeye
başladı. Doç. Dr. İlday, daha üniversitenin ilk sınıfında
doğrusal olmayan sistemler ve kaos üzerine bir doktora
dersi aldı. İlerleyen yıllarda, parçacık fiziğinden, lazerlere,
bunların teknolojik ve pratik uygulamalarından, dengeden
uzak sistemlerin dinamiklerine kadar pek çok konuda
çalışmalar yaptı.
Türkiye’nin İlk Lazer Geliştirip Üreten Şirketini Kurdu
Doç. Dr. İlday’ın çalışmaları son 10-15 yılda ağırlıklı olarak
optik ve ultra-hızlı lazerler alanlarında gerçekleşti ve özellikle
doğrusal olmayan dinamikleri yönetim, kontrol edebilmeye
yönelik çalışmalarıyla tanındı. 2014’de European Research
Council (ERC) desteği aldı. Hedefini “karmaşık sistemlerin
doğrusal-olmayan,
termodinamik
dengeden
uzak
durumlarda sıklıkla sergilediği kendiliğinden organizasyon
davranışlarını kontrol etmeye ve yönlendirmeye çalışmak”
olarak özetleyen Doç. Dr. İlday, bunun temellerini oluşturan
‘doğrusal olmayan etkilerin yönetimi’ olarak isimlendirildiği
yaklaşımını, kip-kilitli ultrahızlı fiber lazerler alanında,
ilk olarak 2001 yılında önerdi. Bu yaklaşımın önemli
sonuçlarından biri doktorası sırasında icat ettiği similariton
lazeri oldu. Bu lazer ilk kez doğrusal etkiler arttıkça daha iyi
performans göstererek bir emsal oluşturdu. Türkiye’nin ilk
fiber lazer geliştirip üreten şirketi olan FiberLAST’i kurdu.
“Birşeyleri Öğrenip Çözmekten Aldığım Mutluluk Beni
Bilime Yönlendirdi”
Hep geniş ilgi alanları olduğunu belirten Doç. Dr. İlday,
“Ama ortak olan nokta; merakım, bir şeyleri öğrenip,
çözmekten aldığım mutluluktu. Hem bilime, hem de
teknolojiye ilgim çok erken yaşlarda başlamıştı. İlkokulda
daha çok uzaybilim ilgimi çekiyordu. Ortaokulda“fizikçi”diye
adım çıkmıştı. Lise yıllarımda küçük bir mikroskopum vardı
ve onunla çeşitli tek hücrelileri bulup, incelemekten büyük
zevk aldığımı hatırlıyorum” dedi. Üniversitenin ilk sınıfında
elektronik bölümünden doğrusal olmayan sistemler ve kaos
üzerine bir doktora dersi alan Doç. Dr. İlday, sonunda hep
karmaşık (kompleks) sistemleri anlama ve kontrol etme
arzusu ve merakına geri döndüğünü belirtti. Çeşitli konularla
ilgilendiğini ve bu yaklaşımının bugün de karakteristik
bir özelliği olduğuna işaret eden Doç. Dr. İlday, disiplinler
arasında ayrımlardan pek hoşlanmadığını vurguladı.
“Ödül Aldığımı Öğrendiğimde Bunu HaketmemGerektiğini
Düşündüm”
Ödül aldığında aklına gelen ilk düşüncenin “Neden bana
verdiler?” olduğunu, biraz sonra da “Şimdi bunu haketmem
gerekiyor” diye düşündüğünü ifade eden Doç. Dr. İlday,
duygularını şu sözlerle dile getirdi: “Bu ödül, hem çok
gurur verici, hem de motive edici ama ciddi de bir ağırlık
hissediyorum. Son birkaç yılda yaptıklarımın üzerine çıkma
beklentisinin baskısını hissediyorum. Neyse ki, ödüle konu
olan bilimsel yön tam olarak da ilerlemek istediğim yön.
Dolayısıyla, hak etmek için yapmam gerekenlerle zaten
yapmak istediklerim örtüşüyor ve bundan dolayı çok
şanslıyım.”
“Gençlere Önerim: Merakınızın Peşinden Gidin”
Bilim insanı olmak isteyen gençlere, kendi hayatlarına
kendilerinin karar vermelerini öneren Doç. Dr. İlday,
“Anne ve babalarınızın sizin adınıza karar vermesine izin
vermeyin. Eğer bilim insanı olmak istiyorsanız ve yeterince
meraklıysanız, merakınızın peşinden gidin. Türkiye’de
ebeveynlerin baskısıyla binlerce genç istemedikleri yönlere
sapıyor. Bundan herkes kaybediyor. Kendi yolunuzu çizin”
dedi.
BİLİM ÖDÜLÜ
