Akaryakıt kaçakçılığına karşı yapılan ulusal marker denetimleri, TÜBİTAK’ın geliştirdiği gezici ölçüm cihazları ile artık yerinde ve hızlı bir şekilde yapılacak.
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) tarafından Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) için ulusal marker geliştiriliyor. Akaryakıt şirketlerine dağıtılan ve kimyasal bir işaret olarak bilinen ulusal marker, kaçakçılığın ve vergi kaybının önlenmesi, uygunsuz akaryakıttan dolayı araçların zarar görmemesi amacıyla 7 yıldır kullanılıyor. UME laboratuvarlarında tamamen yerli imkanlarla geliştirilen ulusal marker denetimlerinde yeni bir dönem başladı. Şimdiye kadar yapılan operasyonlarda ele geçirilen akaryakıtın kaçak olup olmadığı, ulusal marker cihazlarının bulunduğu Bölge Referans Laboratuvarlarındaki incelemeler sonucu anlaşılıyordu. Saha denetimlerinin referans cihazla yapılması ve ölçüm sonuçlarının hızlı ve yerinde alınabilmesi amacıyla ulusal marker referans cihazı gezici hale getirildi. TÜBİTAK UME ve ZİVAK teknoloji firmasının işbirliğiyle geliştirilen Gezici Ulusal Marker Referans Cihazı (GUMREF) adı verilen bu araçlar ile akaryakıt kaçakçılarına göz açtırılmayacak.
Tamamen Türkiye’de tasarlanan ve yazılımı Türk mühendisler tarafından geliştirilen GUMREF’den iki adet üretildi. Dünyada ilk kez ulusal marker denetimini gezici hale getiren araçların biri TÜBİTAK UME tarafından araştırma amaçlı kullanılacak. Diğer araç ise EPDK’nın kullanımına sunuldu. Talep doğrultusunda yeni GUMREF’ler devreye alınacak.
Araçta Türkiye’nin ilk yerli yazılımına sahip LC-MS/MC cihazı bulunuyor. Projenin gizliliği açısından yazılım kodları TÜBİTAK tarafından kontrol ediliyor ve istendiğinde yazılım kilitlenebiliyor. GUMREF ölçüme başlamadan numune hazırlığını tamamen kendisi yapıyor. Kullanıcı sadece numuneyi tanımlayan bilgileri sisteme tanıtıyor. Numune hazırlama sistemi de tamamen Türkiye’de geliştirildi. GUMREF hareket halindeyken kendini şarj edebiliyor ve bu şarj 4 saat boyunca denetlemeler sırasında kullanılıyor. Ölçüm alanı kamera ile kayıt altına alınıyor.
GUMREF, Akaryakıta Katılan Madeni Yağı da Tespit Edecek
GUMREF ile sahada yapılan bir ölçüm için ulusal marker seviyesi hızlı bir şekilde tespit edilecek. Bekleme süresi olmayacağı için ticari faaliyete devam veya durdurma kararı denetleme anında verilebilecek. Bu da işgücü ve sermaye kaybına sebep olmayacak ve ticaretin devamlılığına katkıda bulunacak. EPDK tarafından belirlenecek güzergâhlarda bu cihazlar ile denetimler gerçekleştirilecek ve ulusal markere yönelik herhangi bir atak anında tespit edilecek. GUMREF, ulusal marker ölçümlerinin yanı sıra akaryakıt içine madeni yağ veya hafif ürün karıştırılması durumlarını da tespit edebilecek. 2013 Temmuz ayından itibaren EPDK’nın aldığı yeni karar ile gazyağı ve yakıt nafta ürünlerine de ulusal marker eklenecek.
Ulusal Markerin Formülü Sürekli Güncelleniyor 
Kimyasal ve biyolojik sistem içeren ulusal marker, 1000 litre akaryakıtın içine 8 mililitre olarak ilave ediliyor. Formülasyonu sürekli güncellenerek taklit edilebilme imkanı ortadan kaldırılıyor. Ulusal markerin takip edilebilmesi amacıyla dünyada ilk olarak her firma için özel olarak DNA şifresi geliştiriliyor. Akaryakıtların ulusal marker seviyesi, İçişleri Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim ekipleri tarafından kontrol ediliyor. Sonuçlar anında EPDK ve TÜBİTAK’taki izleme merkezlerine iletiliyor. EPDK’nın belirlediği yeterli şart ve seviyede ulusal marker içermeyen akaryakıtların satışı geçici olarak durdurularak, numunelerin sahiplerine idari para cezası uygulanıyor.
07.06.2013