Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı 2005-2010 | TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU

10 Mart 2005 tarihinde gerçekleştirilen Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 11. Toplantısı’nda 2005/10 no.lu “Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı 2005-2010” kararı alınarak:

TÜBİTAK tarafından hazırlanarak BTYK’ya sunulan Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (BTP-UP) onaylanmış,
TÜBİTAK’a Uygulama Planı’nın uygulanmasını izleme ve koordinasyon görevi verilmiş,
Uygulama Planı’nda öngörülen eylem alanlarında görevli tüm kuruluşların TÜBİTAK ile yakın işbirliği içinde çalışmaları planlamaları ve yürütmelerine karar verilmiştir.

BTYK’nın 8 Eylül 2004 tarihinde yaptığı 10. Toplantısı’nda ülkemizin Bilim ve Teknoloji alanındaki temel amaçları, ilkeleri ve hedefleri belirlenmiştir. Bu unsurlar hep birlikte Türkiye Bilim ve Teknoloji Stratejisi’ni oluşturmaktadır.

Aynı toplantıda, bu Bilim ve Teknoloji Stratejisi’nin bir aracı olarak, Türkiye Araştırma Alanı (TARAL) tanımlanmıştır. TARAL, Strateji’nin amaç ve hedeflerinin uygulanmasında işe ortak olan tüm BT ve Ar-Ge aktörlerini içermektedir. Bu aktörler, koordinatör olarak TÜBİTAK ile birlikte BT ve Ar-Ge faaliyetleri yürüten kamu, özel, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerdir. TARAL, bu aktörlerin Strateji’de belirlenen aynı amaç, hedef ve ilkelere yönelmesini sağlamaktadır.

Başka bir anlatımla TARAL, BT ve Ar-Ge alanındaki faaliyetlerin dağınık, farklı anlayış, yaklaşım ve amaçlara göre değil, sinerji yaratmak için aynı stratejik çerçeve içinde yürütülmesini sağlayan kavramsal bir bütünlüktür.

Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı ise, anılan Strateji dahilinde, TARAL ekseninde 2005-2010 yılları arasında yapılması gereken temel eylemleri belirlemektedir.

Türkiye Bilim ve Teknoloji Stratejisi

Vizyon: Toplumun bilim ve teknoloji kültürünü benimsemesini sağlayan, bilim ve teknolojiyi ürün ve hizmete dönüştürerek ulusal yaşam düzeyini yükselten ve sürdürülebilir kılan, lider bir Türkiye.

Misyon: Ortak ilke, amaç, hedef ve ulusal öncelikler doğrultusunda, tüm paydaşların katılım ve işbirliği ile, Türkiye’deki sorunların çözümünü, yaşam kalitesinin ve rekabet gücünün yükselmesini, refah düzeyinin artmasını sağlayacak BT faaliyetleri gerçekleştirmek.

Temel Amaçlar (10. BTYK’da kabul edilmiştir)

Ülkemiz insanının yaşam kalitesini yükseltmek
Toplumsal sorunlara çözüm bulmak
Ülkemizin rekabet gücünü artırmak
BT kültürünü topluma mal etmek ve yaygınlaştırmak

Temel İlkeler (10. BTYK’da kabul edilmiştir)

Stratejik yaklaşım
Sonuç odaklılık
Kamu-özel sektör işbirliği
Etkinlik
Katılımcılık
Hesap verebilirlik
Yetki ve görevler arasında uyum
Esneklik

Ana Hedefler (10. BTYK’da kabul edilmiştir)

Ar-Ge’ye olan talebi artırmak
Bilim insanı, mesleki ve teknik eleman sayısını ve niteliğini artırmak
Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payını artırmak

Eylem Alanları

Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (BTP-UP), 2005-2010 yılları arasını kapsayan dönemde, yukarıdaki temel amaçları gerçekleştirmek için 7 stratejik amaç ve eylem alanı belirlemektedir:

Bilim ve Teknoloji farkındalığının ve kültürünün geliştirilmesi
Bilim insanı yetiştirilmesi ve geliştirilmesi
Sonuç odaklı ve kaliteli araştırmaların desteklenmesi
Ulusal Bilim ve Teknoloji yönetiminin etkinleştirilmesi
Özel sektörün Bilim ve Teknoloji performansının güçlendirilmesi
Araştırma ortamının ve altyapısının geliştirilmesi
Ulusal ve uluslararası bağlantıların etkinleştirilmesi

Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (2005-2010) dokümanına pdf olarak ulaşmak için tıklayınız.

2005/10 no.lu Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (2005-2010) Kararı ile ilgili BTYK Toplantılarında Raporlanan Gelişmeler

Sorularınız için politikalar@tubitak.gov.tr adresine e-posta gönderebilirsiniz.

Stratejik Amaçlar ve Eylemler

1. Bilim ve Teknoloji Farkındalığının ve Kültürünün Geliştirilmesi

1.1. Amaç: Toplumun Bilim ve Teknoloji çabalarına katkı ve katılımının sağlanması

Eylemler:

1.1.1. Bilinçlendirme ve yaygınlaştırma programları düzenlenmesi

Bilim parklarının kurulması
Bilim yayınlarının çeşitlendirilmesi ve güçlendirilmesi
Bilim müzelerinin kurulması ve güçlendirilmesi
Bilim ve teknoloji kamplarının yaygınlaştırılması
Halka açık bilim ve teknoloji tanıtımlarının yapılması
Kamu medyasında konunun sürekli olarak gündemde tutulması (çocuklar, gençler, ve diğerleri için)
Özel medyada yayınlanacak kısa spotların hazırlanması
Okullarda bilim ve teknoloji günleri düzenlenmesi
Bilim tarihimiz ile ilgili yayın faaliyetlerinin desteklenmesi
Dünya bilim birikiminin topluma anlatılması için programlar düzenlenmesi

1.1.2. TARAL karar alma süreçlerinde toplumsal aktörlerin etkin katılımının teşvik edilmesi

1.1.3. BT farkındalığının ve kültürünün oluşturulması için Başbakanın bazı BT alanlarını himaye etme inisiyatifini kullanması

<GERİ DÖN

2. Bilim İnsanı Yetiştirilmesi ve Geliştirilmesi

2.1. Amaç: Bilim insanı sayısının ve niteliğinin artırılması ve geliştirilmesi

Eylemler:

2.1.1. Araştırmacı sayısının artırılması

Ar-Ge proje stoğunun artırılması
KOBİ’lerde araştırmacıların özendirilmesi için desteklerin etkinleştirilmesi
Özel sektördeki araştırmacılara sağlanan desteklerin etkinleştirilmesi
BT alanlarına dayalı yenilikçi firmaların ortaya çıkmasının desteklenmesi
Lisansüstü eğitim kapasitelerinin artırılması

2.1.2. BT eğitiminin cazip hale getirilmesi

Öğretim üyesi yetiştirmek için belirli üniversitelerde programlar geliştirilmesi
Üniversite öğretim görevlilerinin ücretlerine maaş dışı iyileştirmeler getirilmesi
Belirlenen stratejik önceliklere uygun akademik programlar geliştirilmesi
Çok-disiplinli programlar geliştirilmesi
Üniversitelerin BT eğitiminin kalitesinin yükseltilmesi
Üniversitelerde BT önceliklerine göre akademik programlar açılmasının desteklenmesi

2.1.3. Gençlerin meslek seçiminde BT alanlarına özendirilmesi

Orta eğitimde mesleğe yönlendirme rehberlik faaliyetlerinde BT alanlarının tanıtımı
Ar-Ge altyapısındaki araçları kullanabilecek teknik elemanların yetiştirilmesi
Çocuklara ve gençlere BT’yi sevdirecek faaliyetler yapılması
İlk ve orta öğretimde BT’nin önemini benimsetmek için programlar düzenlenmesi

2.1.4. Genç bilim insanlarının desteklenmesi

Genç bilim insanlarının kamu ve özel Ar-Ge kuruluşlarında yapacakları çalışmalara destek sağlanması
Genç bilim insanlarını destekleme programı geliştirilmesi
Genç mucitlere destek programları geliştirilmesi

2.1.5. Desteklerin ve ödüllerin çeşitlendirilmesi

<GERİ DÖN

3. Sonuç Odaklı ve Kaliteli Araştırmaların Desteklenmesi

3.1. Amaç: Sonuç ve kullanıcı odaklı BT faaliyetlerinin toplam araştırmalar içindeki yoğunluğunun artırılması

Eylemler:

3.1.1. BT önceliklerinin saptanması

3.1.2. Girişimcilerin öncelikle BT alanlarına yönlendirilmesi

3.1.3. Araştırmacılar ve kullanıcılar arasında ilişki ağlarının oluşturulması ve güçlendirilmesi

3.1.4. Araştırma sonuçlarının ticari mal veya hizmete dönüşmesi için araçlar ve destekler geliştirilmesi

3.1.5. Önemli toplumsal sorunların BT ile özgün bir şekilde çözümlenmesi

BT katkısı ile çözülebilecek kritik sorunların saptanması
Dünyada ve Türkiye’de erişilebilir teknoloji envanterinin oluşturulması
BT faaliyetlerinin özgün çözüm teknolojilerine yönelmesinin sağlanması

3.1.6. Topluma sunulan ürün ve hizmet kalitesinin BT ile artırılması

Kalitesi Ar-Ge yolu ile artırılabilecek ürün ve hizmetlerin saptanması
Dünyadaki ve Türkiye’deki mevcut teknolojiler envanterinin oluşturulması
TARAL faaliyetlerinin çözüm teknolojilerini esas alması

3.1.7. Öncelikli BT alanlarında anlamlı gelişmeler kaydedilmesi

Öncelikli BT alanlarına yönelik ulusal programların başlatılması
Oluşturulan ulusal BT programlarının izlenmesi ve güncellenmesi
Ar-Ge’ye dayalı kamu tedarik yönteminin etkin kılınması
Kurumsal performans yönetiminin uygulanması

3.1.8. BT faaliyetlerinin uluslararası kaliteye ulaşmasının sağlanması

Uluslararası BT kalitesi için benchmark seçilmesi
TARAL aktörlerinin uluslararası BT kalite standardına göre değerlendirilmesi
Uluslararası BT standartlarındaki birimlerin "mükemmeliyet merkezi" olarak saptanması
Uluslararası BT işbirliği faaliyetlerine katılımın özendirilmesi

<GERİ DÖN

4. Ulusal Bilim ve Teknoloji Yönetiminin Etkinleştirilmesi

4.1. Amaç: TARAL ilişkiler ağının stratejik bütünlük içinde güçlendirilmesi

Eylemler:

4.1.1. Uluslararası ilişkiler ağının güçlendirilmesi

4.1.2. TARAL aktörleri arasında bilgi paylaşımının sağlanması

4.1.3. TARAL aktörleri arasında katılımcı karar alma süreçlerinin hayata geçirilmesi

4.1.4. Katılımcı öngörü teknikleriyle uzun döneme bakışın tasarlanması

4.1.5. BTYK sürecinin etkin bir şekilde planlanması ve yürütülmesi

4.1.6. TARAL aktörleri arasında işbirliği ağlarının kurulması (sanal ve fiziki)

4.1.7. Düzenli aralıklarla TARAL aktörü olan kesimler ve kurumlar arasında danışma toplantıları düzenlenmesi

4.1.8. TÜBİTAK’ın geliştirdiği yeni politika ve araçlar hakkında ilgili tüm TARAL aktörlerini düzenli olarak bilgilendirmesi

4.2. Amaç: Etkin BT yönetimi için mali, idari ve hukuki altyapının geliştirilmesi

Eylemler:

4.2.1. Araştırmayı özendiren mevzuat değişiklikleri (üniversite, sanayi ve diğer) yapılması

4.2.2. Üniversite döner sermaye mevzuatının araştırmayı teşvik edecek şekilde iyileştirilmesi

4.2.3. Araştırmanın desteklenmesi için genel üniversite mevzuatının iyileştirilmesi

4.2.4. Ar-Ge destek mekanizmalarının iyileştirilmesi

4.2.5. Firma başlangıç desteklerine (risk sermayesi, start-up v.b.) yönelik mevzuat değişiklikleri yapılması

4.2.6. Fikri ve sınai haklar mevzuatında değişiklikler yapılması

4.2.7. Serbest bölge, teknopark mevzuatında değişiklikler yapılması

4.3. Amaç: Ülkemizin BT alanında uluslararası etkinliğinin sağlanması

Eylemler

4.3.1. Uluslararası BT platformlarına etkin katılım ve temsilin sağlanması

4.3.2. Uluslararası istatistik kaynakları için sağlıklı ve yeterli veri tesbit, toplama ve analizinin sağlanması

4.3.3. AB 6. Çerçeve Programının daha etkin bir şekilde kullanımının sağlanması

4.3.4. Dünya çapında başarı sağlamış Türk bilim insanlarının uluslararası platformlarda desteklenmesi

4.4. Amaç: Ülkemizin BT alanındaki bağımsızlığının güçlendirilmesi

Eylemler:

4.4.1. Ar-Ge faaliyetlerinin fonlamasının AB seviyesine çıkartılması

4.4.2. Stratejik teknolojilerde dışa bağımlılığın azaltılması

4.4.3. BT alanında ortak dilin yaratılması (terminoloji birliği)

4.4.4. BT alanındaki uluslararası standartların (OECD’nin Frascati, Oslo, Canberra Kılavuzları, vb.) geçerliliğinin sağlanması

<GERİ DÖN

5. Özel Sektörün Bilim ve Teknoloji Performansının Güçlendirilmesi

5.1. Amaç: BT’ye olan talebin artırılması

Eylemler:

5.1.1. Toplumsal taleplerin BT stratejisi yönetimi sürecine yansıtılması için kanallar tasarlanması

5.1.2. BT çözümlerine yönelik farkındalık yaratılması

5.1.3. Kamu kuruluşlarının yıllık Ar-Ge ihtiyaçlarının belirlenmesi

5.1.4. Kamu kuruluşlarının Ar-Ge ihtiyaçlarının yerli Ar-Ge katkısıyla ve yerli Ar-Ge’yi geliştirerek karşılanması

5.1.5. Bu ihtiyaçların üniversiteler, kamu ve özel Ar-Ge kuruluşları veya bu kesimlerin ortak girişimleri (konsorsiyumlar) tarafından giderilmesi için mekanizmalar oluşturulması

5.1.6. Savunma sistemlerinin tedarikinde satın almaya dayalı sistemden, Ar-Ge’ye dayalı tedariğe geçilmesi

5.1.7. Yerli savunma sanayii ve yerli potansiyelin geliştirilmesi

5.1.8. Savunma ihtiyaçlarının yurtiçinden karşılanma oranının artırılması

5.1.9. Ölçek ekonomisi olan, halen ithal edilen, ancak Ar-Ge desteği verildiğinde ülkemizde üretilebilecek ürünlerin üretiminin desteklenmesi

5.1.10. İhracat potansiyeli ve performansı olan sektörlerdeki üretimin, yeni teknolojilere ve uygulamalara verilecek Ar-Ge desteği ile sürdürülebilir kılınması

5.1.11. Sanayiinin sürdürülebilir rekabet gücünün artırılması için Ar-Ge çözümlerinin geliştirilmesi

<GERİ DÖN

6. Araştırma Ortamının ve Altyapısının Geliştirilmesi

6.1. Amaç: BT kapasitemizin etkinliğinin artırılması

Eylemler:

6.1.1. Teknoloji yönetimi kavramının yaygınlaştırılması ve etkin bir şekilde hayata geçirilmesi

6.1.2. Kurumsal performans yönetimi anlayışının kurumlarımızda hayata geçirilmesi

6.1.3. Stratejik yönetim anlayışının kurumlarımızda hayata geçirilmesi

6.1.4. Ar-Ge’ye yönelik desteklerin ve araçların etkinleştirilmesi

6.1.5. Araştırmacı envanterinin kullanılması

6.1.6. Ar-Ge projelerinin etkin şekilde yönetilmesi

6.1.7. Kullanıcı dostu Ar-Ge destek süreçlerinin hayata geçirilmesi

6.1.8. Mevcut Ar-Ge desteklerinin envanterinin çıkarılması

6.1.9. Desteklerin eşgüdümünün sağlanması (tekerrürün engellenmesi)

6.1.10. Yeni destek ve politika araçlarının geliştirilmesi

6.1.11. Fiziksel altyapının geliştirilmesi

Ar-Ge altyapısının envanterinin çıkarılması
Ar-Ge altyapısında tekerrürün engellenmesi
Ar-Ge altyapısı için üniversite, sanayi, kamu ortak kullanım merkezleri oluşturulması
İhtiyaç duyulan ve öncelikli alanlarda yeni Ar-Ge altyapılarının kurulması

<GERİ DÖN

7. Ulusal ve Uluslararası Bağlantıların Etkinleştirilmesi

7.1. Amaç: Araştırmacılarımızın ulusal ve uluslararası bağlantılarının güçlendirilmesi

Eylemler:

7.1.1. TÜBİTAK’ın araştırmacı veritabanına (ARBİS) daha çok araştırmacının kayıt yaptırmasının sağlanması

7.1.2. AB ile ilişkili desteklerin tanıtılması ve araştırmacılara yol gösterilmesi

7.1.3. Araştırmacılarımızın yurtiçi veya yurtdışındaki araştırmacılarla belirli bir proje ya da konu üzerine networking yapmalarının desteklenmesi

7.1.4. Akademik bölümler, üniversiteler, özel ve kamu Ar-Ge birimleri arasında belirli bir sonuca yönelik araştırma ortaklıkları çabalarının desteklenmesi

7.1.5. Uluslararası bağlantılara destek sağlanması

7.1.6. Yurtdışında yaşayan Türk bilim insanlarının sürekli ya da belirli sürelerle Türkiye’ye gelmelerine ve BT faaliyetlerine katkı vermelerine destek sağlanması

<GERİ DÖN