Türkiye haritası üzerine "Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 2011-2016" yazısı

UBTYS 2011-2016

Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016, altı yıllık dönem için, ülkemizin BTY vizyonunu, önceliklerini ve ana hedeflerini içeren temel strateji belgesidir. Bu strateji belgesi ile ülkemizin 2023 yılına yönelik olarak bilim, teknoloji ve yenilik (BTY) atılımının zeminini oluşturan  Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (BTP-UP) 2005-2010 aracılığıyla yakalanan ivmenin sürdürülebilirliğinin sağlanması hedeflenmektedir. UBTYS 2011-2016, ülkemizde son yıllarda önemli düzeyde artan Ar-Ge ve yenilik kapasitesi ile gündeme gelen yeni olanaklar ve yaklaşımlar üzerine TARAL paydaşlarının yer aldığı çeşitli görüş alma ortamlarının katkılarıyla eşgüdüm içerisinde oluşturulmuştur. Bu sürecin sonucunda hazırlanan UBTYS 2011-2016, Sayın Başbakan'ın başkanlığında toplanan BTYK’nın 22. toplantısında onaylanmıştır.

 

Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016’nın Kapsamı

UBTYS 2011-2016’da ülkemizin BTY vizyonunun gerçekleştirilmesinde, Ar-Ge ve yenilik sistemindeki temel dinamiklerin işlevselliğini artıracak stratejiler anahtar niteliğindedir. Bu bağlamda, BTP-UP 2005-2010 aracılığıyla Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin önemli düzeyde geliştirilmesine yönelik yakalanan başarının 2011-2016 döneminde ivmelenerek sürdürülebilirliğinin sağlanması hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda, yeni dönemde önem taşıyan gereksiminler arasında:

  • BTY insan kaynaklarının geliştirilmesi
  • Araştırma sonuçlarının ticari ürün ve hizmete dönüşümünün teşvik edilmesi
  • Çok ortaklı ve çok disiplinli Ar-Ge ve yenilik işbirliği kültürünün yaygınlaştırılması
  • KOBİ’lerin yenilik sisteminde daha güçlü aktörler olmalarının teşvik edilmesi
  • Araştırma altyapılarının TARAL’ın bilgi üretme gücüne katkısının artırılması
  • Ülkemizin çıkarları doğrultusunda uluslararası BTY işbirliğinin etkinleştirilmesi

 bulunmaktadır. Aynı zamanda,

  • Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin güçlü olduğu alanlarda hedef odaklı yaklaşımlar,
  • İvme kazanmamız gereken alanlarda ihtiyaç odaklı yaklaşımlar,
  • Çeşitli alanlarda yaratıcılığın destekleneceği tabandan yukarı yaklaşımların hayata geçirilmesi hedeflenmektedir.

Ulusal BTY vizyonumuzun gerçekleştirilmesine yönelik olarak oluşturulan UBTYS 2011-2016 Stratejik Çerçevesi kapsamında kurgulanan dikey ve yatay eksenler ve bu stratejik çerçevede kurumların eşgüdümüyle oluşturulan eylem planı Şekil 1’de sunulmaktadır. Bu eksenler UBTYS 2011-2016’nın stratejik amaçlarını oluşturmaktadır.

15 Ocak 2013 tarihinde gerçekleştirilen BTYK'nın 25 toplantısında alınan 2013/106 no.lu karar ile sağlık sektörü de UBTYS 2011-2016 stratejisi kapsamında ivme kazanmamız gereken ihtiyaç odaklı alanlardan biri olarak belirlenerek; öncelikli alanlarımızdan olmasına karar verilmiştir.

Şekil 1. UBTYS 2011-2016 Stratejik Çerçevesi ve 2012 yılı Eylem Planı

Dikey ve yatay eksenler çerçevesindeki stratejilere ve eylemlere ulaşmak için ilgili alanın üzerine tıklayınız. Şekil ve animasyon TÜBİTAK BTYPDB tarafından yapılmıştır.

 Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016’nın Hazırlık Süreci

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 15 Aralık 2009 tarihli 20. toplantısında 2009/201 no.lu "Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Uygulama Planı 2011-2016’nın Hazırlanması" kararı şu şekildedir: "Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları: 2003-2023 Strateji Belgesi, kalkınma planları ve yıllık programlar ışığında Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Uygulama Planı 2011-2016’nın bilim ve teknolojiden sorumlu Devlet Bakanı’nın koordinatörlüğünde, ilgili tüm kurum ve kuruluşların katılım ile hazırlanmasına karar verilmiştir."

Aynı toplantıda alınan 2010/201 no.lu karar ile "Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 2011-2016" kararı ile  "Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Uygulama Planı 2011-2016’nın adının Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016 olarak değiştirilmesine, UBTYS 2011-2016’nın onaylanmasına, UBTYS 2011-2016’da belirlenen stratejilerle ilgili eylemlerin BTYK Sekreteryası (TÜBİTAK) tarafından izlenmesine ve UBTYS 2011-2016 özelinde sekreterya tarafından kurumlar arası eşgüdümün sağlanmasına; bu kapsamda UBTYS 2011-2016’nın uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesinde kullanılmasına karar verilmiştir.

Bu bağlamda Strateji Belgesinin hazırlanmasına ilişkin iş adımları aşağıda yer almaktadır.

  •  Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (BTP-UP) 2005-2010 değerlendirme çalışması yapılmıştır.
    • Söz konusu raporda, BTYK toplantılarında 2005/10 no.lu karar altında sunulan gelişmelere dayanarak BTP-UP2005-2010’un yedi stratejik amacı ele alınmış ve yeni uygulama dönemi için çeşitli öneriler geliştirilmiştir.
    • 2005-2010 döneminde uygulamaya konan BTY politikalarının ulusal amaçlar ile uyumluluğu, etki ve etkinliklerinin genel bir değerlendirilmesinin ortaya konduğu ve gelecek döneme ilişkin öneri ve çıkarımları içeren “Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı 2005-2010’un Değerlendirilmesi” raporu 15 Aralık 2010 tarihinde gerçekleştirilen BTYK’nın 22. toplantısında sunulmuştur.
  • Anılan rapora katkı sağlamak amacıyla 3-4 Aralık 2009 tarihlerinde TÜBİTAK TÜSSİDE’de “Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları: 2023 ve Sonrası Çalıştayı” düzenlenmiştir.
    • Bu çalıştaya, kamu kurumları temsilcileri, TÜBİTAK Bilim Kurulu üyeleri, TÜBİTAK Bilim Ödülü sahibi bilim insanları,akademisyenler, TÜBİTAK destek programlarından en çok yararlanan büyük firma, KOBİ ve üniversitelerin üst düzey temsilcileri, 7. Çerçeve Program (ÇP) programı kapsamında belirlenen uzmanlar ve CIG desteği aracılığıyla (Career Integration Grants, eski adıyla International Reintegration Grants-IRG) yurt dışından Türkiye’ye geri dönüş yapmış araştırmacılar katılmıştır.
    • Bahsi geçen çalıştayda gelecek döneme ilişkin önerilen ulusal BTY vizyonu, daha sonra TÜBİTAK Bilim Kurulu’nun 186. ve 187. toplantılarında görüşülerek yeni bilim, teknoloji ve yenilik politikaları uygulama dönemi (2011-2016) vizyon önerisi geliştirilmiştir.
    •  Geliştirilen vizyonun, Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Devlet Bakanlığı önerisiyle BTYK 21. toplantısında ele alınarak UBTYS’nin 2011-2016’nın vizyon ifadesinin: “Ürettiği bilgi ve geliştirdiği teknolojileri, ülke ve insanlığın yararına yenilikçi ürün, süreç ve hizmetlere dönüştürebilen Türkiye” olmasına karar verilmiştir.
  • Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 2011-2016 Belgesi hazırlanırken kamu, özel sektör ve yüksek öğretim kurumları ve STK temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen aşağıdaki çalıştay ve toplantılar aracılığıyla TARAL paydaşları tarafından iletilen görüşlerden faydalanılmıştır:
    • Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları: 2023 ve Sonrası Çalıştayı
    • TÜBİTAK Bilim Kurulu’nun 186. ve 187. Toplantıları
    • 4 Haziran 2010 tarihinde İstanbul’da düzenlenen OECD Yuvarlak Masa Toplantısı
    • 3-9 Ekim 2010 tarihleri arasında 2010/101 no.lu BTYK kararı gereği “Başbakan’ın himayeleri altına aldığı enerji, su ve gıda alanlarında ulusal Ar-Ge ve yenilik stratejilerinin hazırlanması” çalışmaları kapsamında TÜBİTAK TÜSSİDE’de her bir alan için düzenlenen Ulusal  Enerji, Su ve Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejileri Çalıştayları
    • 8-25 Kasım 2010 tarihleri arasında enerji, su ve gıda alanlarında düzenlenen  Ulusal Enerji, Su ve Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi Çalışma Grubu Toplantıları
    • Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Devlet Bakanı himayelerinde ülkemizdeki tüm illeri kapsayacak şekilde gerçekleştirilen TÜBİTAK Ar-Ge ve Yenilik Günleri toplantıları
    • Bilim ve Teknoloji İnsan Kaynağı Koordinasyon Komitesi, Uluslararası Araştırmacılar Koordinasyon Komitesi, BT İnsan Kaynağı Danışma Kurulu, YOİKK Ar-Ge Teknik Komitesi gibi ulusal BTY sistemi yönetişim mekanizmaları toplantıları
  • Daha sonra bahsi geçen tüm çeşitli görüş alma ortamlarının katkılarıyla inşa edilmiş olan UBTYS 2011-2016 Belgesinin taslak haline ilişkin gelinen aşamanın paylaşılması ve ilgili TARAL paydaşlarının görüşlerinin alınması amacıyla aşağıda belirtilen toplantılar gerçekleştirilmiştir.
    • 30 Kasım 2010 tarihinde özel sektör temsilcileri ile gerçekleştirilen UBTYS 2011-2016 Strateji Belgesinin değerlendirilmesi toplantısı
    • 1 Aralık 2010 tarihinde sivil toplum kuruluşları ile gerçekleştirilen UBTYS 2011-2016 Strateji Belgesinin değerlendirilmesi toplantısı
    • 2 Aralık 2010 tarihinde ilgili kamu kurumlarının katılımı ile gerçekleştirilen UBTYS 2011-2016 Strateji Belgesinin değerlendirilmesi toplantısı
    • 5 Aralık 2010 tarihli 192 sayılı TÜBİTAK Bilim Kurulu toplantısı
    • BTYK’nın 22. toplantısı öncesinde Müsteşarlar ve ilgili kurumların üst düzey temsilcilerinin katılımı ile gerçekleştirilen hazırlık toplantısı

 Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016’nın Uygulama, İzleme ve Değerlendirme Sistematiği

BTYK’nın 22. toplantısında UBTYS 2011-2016’da belirlenen stratejilerle ilgili eylemlerin BTYK Sekreteryası (TÜBİTAK) tarafından izlenmesine karar verilmiştir. Bu bağlamda, UBTYS 201-2016 yatay ve dikey eksenleri kapsamında 5 yıllık bir süre için belirlenen stratejilere ulaşılabilmesi için yürütülecek eylem, proje ve faaliyetler her yıl ilgili kurumlar tarafından TÜBİTAK’a gönderilecektir. UBTYS 2011-2016’nın uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesinde kullanılması önerilen sistematiğin, kurumlar arası eşgüdüme dikkat edilerek aşağıdaki gibi olmasına BTYK’nın 22. toplantısında karar verilmiştir:

  • İlgili kurumlarca UBTYS 2011-2016’nın belirlenen stratejiler çerçevesinde gerçekleştirilmesi planlanan eylemler, strateji belgesinin kabulünü takiben her yıl 1 Kasım tarihine kadar TÜBİTAK’a gönderilir.
  • TÜBİTAK ilk aşamada, UBTYS 2011-2016’da belirlenen stratejiler ile ilgili kurumlardan gelen eylem önerilerini toplar. Sonrasında bu eylemler, TÜBİTAK koordinasyonunda, kurumlar arası eşgüdüm içerisinde nihai haline getirilir ve Bilim ve Teknolojiden sorumlu Devlet Bakanına sunulur.
  • Eylemler, Bilim ve Teknolojiden sorumlu Devlet Bakanı tarafından ilgili Bakanlıklar aracılığı ile kurumlara gereğinin yapılması için iletilir.
  • Eylemlere ilişkin gelişmeler sorumlu kurumlar tarafından her altı ayda bir  BTYK sekretaryasına (TÜBİTAK) bildirilir ve en yakın BTYK toplantısında raporlanır.
  • Bu süreç UBTYS 2011-2016 döneminde her yıl için tekrarlanır.