T ü r k i y e B i l i m s e l v e T e k n o l o j i k A r a ş t ı r m a K u r u m u
TÜBITAK
21
arak Komut Verilecek
O
DTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü
öğretim üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay ve araştırma gö-
revlisi Mehmet Dönmez, 2005 yılında TÜBİTAK-SOBAG’dan
aldıkları destek ile “Bilgisayar Destekli Öğrenme Ortamla-
rında Oluşan Bilişsel Aktivitelerin Göz Hareketlerini İzleme
Yöntemi ile Dinamik Gerçek Zamanlı Değerlendirilmesi ve
Farklı İnsan-Bilgisayar Arayüzleri Tasarımının Bu Aktiviteler
Üzerindeki Etkileri” başlıklı araştırma projesini geliştirdiler.
Bilgisayar kullanan kişilerin göz hareketlerini takip edip
kaydeden Prof. Dr. Çağıltay ve Dönmez, kullanıcıların bil-
gisayarları nasıl kullandıkları ve nerelerde zorlandıklarının
ortaya çıkarılmasına yönelik çalışmalar yaptılar.
Bilgisayar kullanırken, göz hareketlerinin nasıl gerçek-
leştiğini araştıran Prof. Çağıltay ve Dönmez, “göz hareket-
lerini kaydetmek yoluyla bilgisayar kullanmak mümkün
olabilir mi” düşüncesinden yola çıkarak, sadece gözlerle
kullanılan bilgisayar sistemi geliştirdiler. Sistemde, gözün
hareketiyle fare imleci, bakılan noktaya hareket ediyor.
Gözler belirli sürelerle kırpıldığında farenin tek tıklama çift
tıklama hareketleri otomatik yapılabiliyor. Gözlerle bilgi-
sayarın sanal klavyesini açıp yazı yazmak, arama yapmak
mümkün olabiliyor. Sanal klavyeyi açıp harflerin üzerinde
gözünüzle gezinip yazı yazmak ya da bir web sitesinde,
ilgili bağlantılara tıklayarak istenen sayfaya gitmek gibi
bilgisayar üzerindeki tüm kullanım işlemleri gerçekleştiri-
lebiliyor.
Yerli Teknoloji, Düşük Maliyet
Dünyada göz hareketleri ile bilgisayarları kontrol etme-
ye yönelik sistemlerin bulunduğunu ancak bunların olduk-
ça pahalı olduğunu belirten Prof. Çağıltay, bu sistemlere
müdahale edilemediğini, gereksinimlere göre değişiklik
yapmanın da mümkün olmadığını ifade etti. ODTÜ’de ge-
liştirdikleri sistemin yaklaşık 500-600 USD civarında düşük
bir maliyetle temin edilebileceğini belirten Prof. Dr. Kürşat
Çağıltay, bu sistemin hem Türkçe arayüze sahip olduğunu
hem de gereksinimler doğrultusunda ayarlanabildiğini
söyledi.
Engelli Vatandaşların da Bilgisayar Kullanabilmele-
ri Hedefleniyor
Projeyle boyundan aşağısı felçli olan kişilerin de bilgi-
sayar teknolojilerine kavuşmalarını hedeflediklerini belir-
ten Prof. Çağıltay, “Sistemin bir diğer uygulama alanı da az
gören çocukların görme yeteneklerinin arttırılması için göz
hareketleri ile oynanan oyunlar yapılmasıdır” dedi.
Diğer Kullanım Alanları
Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, geliştirdikleri teknolojinin sa-
vunma sanayiinde yeni ufuklar açabileceğini, bir silah sis-
temini hedefe yönlendirmede elle komut vermek yerine,
hedefe gözle bakarak komut verilebileceğini belirtti. Ara-
balara monte edildiğinde radyonun sesini açma kapama,
kanalları değiştirme gibi işlerin gözlerle yapılabileceğine
değinen Prof. Çağıltay, bunun için arabada gözün hare-
ketlerini yansıtan ayna türü ufak bir takım donanımsal
değişiklikler yapmanın yeterli olacağını söyledi. Evlerdeki
ısınma ve aydınlatma sistemlerinin, perde ve televizyonun
açılıp kapanmasının bu teknolojiyle mümkün olacağını
kaydeden Prof. Çağıltay, “Evlerdeki uygulamalar için çok
ucuza mal olan donanımlar var. Tahminen 100-150 liraya
temin edilebilecek bir sensörle evdeki sistemler kontrol
edilebilir” diye konuştu.
