Page 23 - TÜBİTAK Bülten / Sayı 124 - Nisan 2012

İnsan-makine etkileşimi alanında geliştirilen
uygulamaları incelediğimizde bilgisayarın fare
veya klavye kullanılmadan sesli olarak
yönlendirilmesi, insanın el ve gözlerinin meşgul
olduğu zamanlarda kullanılan makinenin sesli
olarak yönetilmesi (örnek: araba kullanırken
sesli olarak araç müzik sisteminin ya da klima
sisteminin yönetilmesi) ve robotların sesli
komutlarla yönlendirilmesi en yenilikçi
yaklaşımlar olarak karşımıza çıkıyor.
Dikte uygulamaları klavye kullanım
hızı yavaş olan ya da başka bir iş ile
meşgul olduğu için elleriyle yazı
yazamayan kişilere (örn. hasta
muayene eden doktorlar, otopsi
yapan uzmanlar, ya da savaşta veya
tatbikat sırasında emrindeki birlikleri yöneten komutanlar) yönelik
geliştirilen, yazmak istediklerini söyleyerek yazdırmalarını sağlayan
uygulamalardır. Bu sistemler, sadece o an bir işle meşgul olan insanlar için değil yazmaya engeli olan
insanların da, yani elleri veya kolları bir şekilde fonksiyonunu kaybetmiş engellilerin de, yazı yazmasına
olanak sağlar. Görme engellilerin de ilgi duyduğu dikte sistemleri, yenilikçi eErişilebilirlik (eAccessibility)
uygulamalarının da göz bebeği olma yolunda.
Konuşma tanıma uygulamaları kapsamında, otomatik yazılandırma olarak bilinen telefon veya
televizyon konuşmalarının içeriğinin ileri tekniklerle yazıya aktarılması uygulamaları da son zamanlarda
oldukça önem kazandı. Özellikle iletişim kanallarından kaydedilen verilerin zaman geçtikçe hızlı bir
şekilde artması ve artan bu verinin insan gücüyle işlenmesinin zorlaşmasından dolayı, sözlü verilere
yönelik geliştirilen otomatik yazılandırma sistemleri gün geçtikçe daha popüler hale geliyor.
Konuşma Tanıma Uygulamaları: Anahtar Sözcük Avı
Konuşma tanımanın ilginç uygulamalarından biri de anahtar sözcük yakalama olarak karışımıza çıkıyor.
Çoğunlukla çevrim dışı çalışan bu uygulamalarda, büyük sestabanlarında bazı anahtar sözcüklerin
bulunması amaçlanıyor. Örneğin, TV ve radyo programlarında yasaklı sözcüklerin (sinkaflı sözcükler,
reklam kuşağı dışındaki reklam içerikli sözler gibi) taranması; terör örgütlerinin yararlandığı sesli
haberleşme kanallarında şifreli söz ve tabirlerin tespit edilmesi; çağrı merkezi uygulamalarında hizmeti
sunan ve alan arasındaki iletişimde olması gereken veya istenmeyen sözcüklerin bulunmasında anahtar
sözcük yakalama uygulamaları kullanılmakta. Anahtar sözcük yakalamadaki en önemli amaç, çok
21
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu / Nisan 2012