20
Bülten
EKİM 2015
TÜBİTAK Bilim Ödülü Sahibi Prof. Dr. Alikram Nuhbalaoğlu Aliev;
“Biliminsanlarıhiçbirzamanödül
bekleyerek çalışmazlar”
Prof. Aliev’in Bilimsel Çalışmaları
Teorik ve matematiksel fizikçi olan Prof. Dr. Alikram Nuh-
balaoğlu Aliev, evrenin temel işleyişini ve kara delikleri anla-
maya çalıştığını söylüyor. Evreni anlama çabalarının oldukça
kadim bir uğraş olduğunu ve bu çabaların tarihinin Dünya
üzerindeki bütün medeniyetlerin evrene olan ilgi ve sada-
katinin öyküsü olduğunu ifade eden Prof. Aliev, “Bugün ge-
riye dönülüp bakıldığında, evrenin temel yasalarını ortaya
koyma çabalarında hep bir ‘bütünlük’ arama çabalarının
öne çıktığı görülmektedir. Newton, elmanın düşmesi ile ge-
zegenlerin güneş etrafında dönmesinde bir bütünlük ara-
yan ilk bilim insanı olmuş ve her iki hareketin de nedeninin
gravitasyon kuvveti olduğunu ortaya koymuştur. Maxwell
elektromanyetizması elektrik, manyetik ve ışık olaylarında
bütünlük arama çabalarının sonucu olarak ortaya çıkmış ve
sonlu hızla etkileşme gerçeğini öngörmüştür” diyor.
Bütünlük arama çabalarının her zaman kolay olmadığına,
ancak başarılı olduğunda inanılmaz açılımlara yol açtığına
işaret eden Prof. Aliev, uzay ve zaman kavramlarının tek
‘uzay-zaman’ kavramında bütünleşme gerçeğinin sonucu
olarak Einstein’ın özel ve genel rölativite teorilerini ortaya
koyduğunu belirtiyor. Yeni devrimsel kavramlar içeren bu
teorilerin, Newton fiziği ile Maxwell elektromanyetizması
arasında ‘uyumu’ sağlamakla kalmadığını, insanoğlunun ha-
yal etmekte bile zorlandığı fiziksel olayları öngördüğünü ve
anlaşılmasını mümkün kıldığını anlatan Prof. Aliev, sözlerini
şöyle sürdürüyor:
“Örneğin, genel rölativite kara delikleri öngörmüştür. Kara
delikler uzay-zamanda özel bölgelerdir; öylesine özel ki ışık
bile bu bölgenin gravitasyonel alanından kurtulamaz. Gü-
nümüzde astronomik gözlemler çift yıldız sistemlerinde ve
gökadaların (Samanyolu gökadamız dahil) merkezlerinde
kara deliklerin var olduğunu göstermektedir.
Bütünlük arama çabaları durmamış ve 20. yüzyılın bir
diğer devrimsel teorisi olan kuantum mekaniği ile özel rö-
lativite teorisini bütünleştirme yönünde devam etmiştir.
Böylece “anti-madde” öngörülmüş ve keşfedilmiş, elektro-
manyetik, zayıf ve kuvvetli nükleer etkileşmelerin teorik
“Yıllar önce, hayatımın en zor döneminde
beni bağrına basan, Türkiye Cumhuri-
yeti’nin gözde kurumu, hepimizin gurur
kaynağı TÜBİTAK, kara delikler üzerine
yaptığım bilimsel çalışmalarımın değerini
fark etmiş ve beni TÜBİTAK Bilim Ödülü’ne
layık görmüştü. “
12 Aralık 1954 yılında
Azerbaycan’ın Şamahı böl-
gesinde dünyaya geldi.
1978 yılında M.V. Lomo-
nosov Moskova Devlet
Üniversitesi Fizik Fakülte-
sinden mezun oldu. 1978-
1980 yılları arasında aynı
üniversitede stajyer araş-
tırmacı olarak çalıştı 1980
yılında aynı üniversitede
doktora programına baş-
ladı ve 1984 yılında Teorik
Prof. Dr. Alikram Nuhbalaoğlu Aliev
ve Matematiksel Fizik alanında doktora derecesi aldı. Dok-
tora sonrası dönemde, Azerbaycan Bilimler Akademisi’nde
görev yaptı ve 1986 yılında doçentlik unvanı aldı. M.V. Lo-
monosov Moskova Devlet Üniversitesi’nden1993 yılında
Sovyetler Birliği’nde en yüksek bilimsel derece olan ‘Fizik
ve Matematik Bilimleri Doktoru’ (Profesörlük) unvanını aldı.
Daha sonra TÜBİTAK’ın daveti ile Türkiye’ye geldi ve 1994-
2011 yılları arasında TÜBİTAK-Temel Bilimler Araştırma Ens-
titüsü’nde çalıştı. 2012 yılından bu yana İstanbul Yeni Yüzyıl
Üniversitesi’nde çalışıyor.
“ B i l i m İ n s a n l a r ı Ö d e l B e k l e y e r e k Ç a l ı ş m a z l a r ”
