P
roje hakkında bilgi veren PAÜ BİYOM Müdür Yardımcı-
sı Doç. Dr. Ali Ramazan Alan, TÜBİTAK ARDEB destekli
“Türkiye’ye Uygun Yüksek Kaliteli Soğan Hatlarının
DiHaploid Teknolojisi ile Üretilmesi" projesi kapsamında yü-
rütülen soğan ıslah çalışmalarında geliştirilen tekniklerin ve
üretilen saf çeşitlerin Türk tohumculuğuna büyük katkıları
olacağını söyledi.
Soğan ıslah çalışmalarının klasik yöntemlerde 20 yıl sürdü-
ğünü ancak kendilerinin geliştirdiği yöntemle bu süreyi bir
yıla kadar düşürdüklerini söyleyen Alan, projeyle Türkiye'de
ilk defa saflaştırılmış soğan tipleri üretildiğini söyledi. Alan,
PAÜ BİYOM ekibi olarak Türk soğan genetik kaynaklarına ait
çiçeklerden tomurcuk kültürü yöntemi ile döllenmemiş yu-
murta hücrelerinin bitki haline dönüştürülmesi ve bitkilerin
serada büyütülerek tohum üretiminin gerçekleştirilmesini
sağladıklarını kaydetti.
Yaptıkları çalışmaların bir benzerinin Amerika Birleşik Dev-
letleri'nde (ABD) gerçekleştirildiğini aktaran Alan, projenin
tamamen yerli soğan çeşitleriyle geliştirildiğini, bunun da
Türk tarımı ile ıslah araştırmaları ve Türk bilimi açısından çok
önemli bir aşama olduğunu vurguladı.
Projenin uygulama aşamaları hakkında bilgi veren Alan,
9-10 Türk soğan çeşidinden dihaploidizasyonla saflaştırılmış
soğan hatları elde ettiklerini, bunların grup olarak kırmızı,
sarı, beyaz, tatlı, acı, orta acı, erkenci veya geçici olan soğan
hatlarını içerdiğini belirtti.
Alan, projenin Doç. Dr. Fevziye Çelebi Toprak, Dr. Arzu Kas-
ka ve Biyoloji Bölümü öğrencilerinin de yer aldığı bir ekiple
Tipleri Üretildi
tamamen yerli soğan çeşitleriyle
geliştirildiğini, bunun da Türk tarı-
mı ıslah araştırmaları ve Türk bilimi açı-
sından çok önemli bir aşama olduğunu vurgulayarak, “Elde
ettiğimiz sonuçlar ve soğan için geliştirdiğimiz yöntemle
saf Türk soğan hatlarının üç yıllık bir süre içerisinde üreti-
lebileceğini gösterdik. Bundan sonraki aşamada dihaploid
soğan hatlarının polen donörü olarak kullanılması ile Türk
F1 hibrit soğan çeşitlerinin üretiminin gerçekleştirilmesini
planlıyoruz. Beklentim dihaploid ebeveynler ile üretilecek
olan F1 hibrit soğan çeşitlerinin mevcut F1 hibrit çeşitlerden
çok daha yüksek verim ve kalite performansı göstereceği
yönünde” dedi.
Proje bulgularının uluslararası kongrelerde sunulduğu-
nu ve bilimsel dergilerde yayınlandığı aktaran Alan şunları
kaydetti: "Tüm genleri için saflaştırılan soğan hatlarının elde
edilmesi ve bunlardan tohum üretiminin yapılması ülke-
mizde genetik ve biyoteknoloji alanlarında gerçekleştirilen
akademik çalışmalar açısından çok büyük bir başarıdır. İleri
düzeyde bilgi, teknik donanım ve deneyim gerektiren di-
haploidi teknolojisinin tohumculukta kullanılması ile elde
edilen tohumlar oldukça değerli. Hatta standart tohumlar-
la karşılaştırılınca elmas gibi değerli diyebiliriz. Bu açıdan
PAÜ BİYOM ekibi olarak ürettiğimiz saf soğan hatlarına ait
tohumların tohumculuk açısından çok büyük ticari getirisi
olabilir. Çünkü bunlar, hibrit soğan çeşidi tohumu üretimin-
de anaç olarak kullanabilecek materyallerdir."
Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Bitki Genetiği ve Tarımsal Biyoteknoloji Uygulama
ve Araştırma Merkezi 'nde (BİYOM) TÜBİTAK destekli projeyle Türkiye’de ilk defa
genetik olarak saflaştırılmış Türk soğan tipleri üretildi.
Doç. Dr. Ali Ramazan Alan
21
